Die NG Gemeente Richmond ressorteer onder die Sinode van Wes-Kaapland, hoewel die Karoodorpie Richmond sedert 1994 in die provinsie Noord-Kaap geleë is.

Die gemeente is in November 1843 gestig en is nou die 30ste oudste bestaande NG gemeente. Binne die provinsiale grense van die Noord-Kaap is dit die tweede oudste gemeente naas die NG Gemeente Colesberg, wat op sy beurt onder die Oos-Kaapse Sinode val.

Agtergrond

Lang afstande het ’n aantal lidmate van die veldkornetskap Uitvlugt en Winterveld daartoe gebring om ’n gedeelte van die plaas Driefontein van ene J. van der Merwe vir ’n nuwe kerk aan te koop. Die versoek om ’n nuwe gemeente daar te stig, is deur die Ring toegestaan en die eerste kerkraad aangestel, waarvoor die goewerneur, sir Benjamin D’Urban, op 2 November 1843 toestemming verleen en die aanstelling goedgekeur het.

Ds. J.F. Berrangé, die gemeente se eerste leraar, is op 26 Oktober 1844 verwelkom en bevestig en die kerkgebou se hoeksteen is op Maandag 28 Oktober 1844 gelê. Die ou woonhuis is verbeter om as kerk te dien en was later bekend as die ou kerk.

Ná heelwat moeilikheid is die kerk van klip en baksteen voltooi en op Sondag 28 Februarie 1847 plegtig ingewy. (Dié gebou is met die jare vergroot en verbeter en bly in sy veranderde vorm vandag nog die gemeente se plek van aanbidding.) Anton Anreith, wat ook die houtwerk van die Groote Kerk gedoen het, moes die sierlike preekstoel voor 15 Desember 1853 voltooi het, maar die maak van die preekstoel het langer geduur as die bou van die kerk.

Die pastorie is in 1848 voltooi en het tot 1949 diens gedoen.

Leraars tydens die eerste eeu

Ds. Berrangé se opvolger was dr. J.J. Kotzé, boesemvriend van ds. J.H. Hofmeyr, indertyd van die NG Gemeente Murraysburg en later langer as 40 jaar leraar van die NG Gemeente Somerset-Oos. Hy is op 15 Maart 1862 georden en bevestig. Hy was ywerig en het baie vir die plaaslike sending en onderwys gedoen. Hy het ook die diplomastelsel in die Sondagskool ingevoer. In sy tyd skenk die broers Leeb die orrel aan die gemeente. Ná ’n dienstyd van 17 jaar vertrek dr. Kotzé na die NG Gemeente Kaapstad, waar hy diens doen van 1880 tot 1899.

Op 29 Augustus 1880 word ds. Adriaan Moorrees bevestig. Hy was die stigter van die sustentasiefonds. Hy geniet hoë aansien in die breë gemeenskap en selfs die plaaslike Engelssprekendes vra hom om vir hulle dienste te hou. Ds. Moorrees het hom op Richmond beywer vir die jong mense en laat ’n Christelike Jongeliedevereniging-saal bou. Ook hy het ’n beroep na Kaapstad aangeneem en ontvang sy demissie op 4 September 1892. Hy sluit sy bediening af as gevierde professor aan die Stellenbosse Kweekskool. Sy opvolger, ds. (later dr.) J.P. van Heerden, is op 18 Februarie 1893 bevestig en vertrek op 5 Desember 1898 eweneens na Kaapstad, waar hy 36 jaar arbei tot 1935.

Ná hom kom di. J.F. Botha (1899-1903), H.J.L. du Toit (1904-1930), in wie se tyd die hernieude kerkgebou in 1909 ingewy is, A.G.E. van Velden (1930-1936), in wie se tyd herstelwerk aangebring is en die ringmuur teen £2 000 opgerig is, J.C. Cronjé (1936-1941), toe ’n sierlike koshuis van £4 500 gebou is; P.J.J.S. Els (1941-1945), toe die gemeente se eeufees gevier is en ’n gedenkboek uitgereik is asook ’n Eeufeesfonds gestig is waarmee die nuwe pastorie in 1950 voltooi is, en J.C. van Loggerenberg (1946).

Richmond het ’n hele aantal evangeliedienaars opgelewer. Reeds by die halfeeufeesviering in 1904 was daar agt.

Predikante

• Jan Frederik Berrangé, 1844 – 1860
• Dr. J.J. Kotzé, 1862 – 1880
• Adriaan Moorrees, 1880 – 1892
• Dr. Johannes Petrus van Heerden, 1893 – 1899
• Johannes Francois Botha, 1899 – 1903
• Hendrik Johannes Louw du Toit, 1904 – 1930 (emeriteer; oorlede op 9 Januarie 1947)
• Anthonie George Eliab van Velden, 1930 – 1936
• J.C. Cronjé, 1936 – 1941
• Petrus Jacobus Johannes Stefanus Els, 1941 – 1945
• Frederik Johannes Christoffel van Loggerenberg, 1946 – ?
• Theunis Louis Botha, 1966 – 1970
• Izak Bartholomeus Fourie, 1975 – 30 September 1984 (emeriteer)