NG Gemeente Ladismith

Ladismith se nuwe NG kerk is in Oktober 1942 ingewy. Dit is indertyd as “‘n pragtige gebou” beskryf. Dis ontwerp deur Anthonie Smith, een van sy meer as 60 kerkgeboue. Sy broer Le Roux Smith le Roux het die dakskilderye gemaak.

Gestig

21 Januarie 1843

Ring

Riversdal

Adres

Koninginstraat 31, Ladismith

Sluit in

Ladismith en distrik

Eerste predikant

Dirk van Velden (1854–1878)

Die NG Gemeente Ladismith is die nagenoeg 45ste oudste gemeente in die Nederduitse Gereformeerde Kerk en val onder die Sinode van Wes Kaapland.

Agtergrond

Die gemeente is in die Klein-Karoo, ten suide van die Swartberge, geleë. Die dorp Ladismith het ’n skilderagtige mooi ligging aan die voet van die berg en kan slegs oor ’n pas of deur ’n poort bereik word. Ladismith het eers onder die gemeente Swellendam en Riversdal geressorteer, en deur die toedoen van die leraar, dr. William Robertson, is die heer Johan Kretzen in 1848 na die Swartberg oorgeplaas om met geestelike werk behulpsaam te wees. Hierdie aparte bearbeiding het grootliks daartoe bygedra om die gemeente ryp te maak vir afstigting. Hierdie mnr. Kretzen het later een van die eerste sendelinge van die NG Kerk geword.

Stigting

Op 10 Februarie 1851 Ladismith deur die Ringskommissie tot ’n aparte gemeente afgestig. Ladismith is genoem na die bekoorlike eggenote van die destydse goewerneur, sir Harry Smith. Omdat posstukke dikwels verkeerdelik na Ladysmith, Natal, gestuur is, is die spelling van die naam vanaf 1879 gewysig. Die eerste leraar was die Hollander ds. Dirk van Velden, wat van 1854 tot by sy dood in 1878 hier gearbei het.

Gedurende die eerste honderd jaar van die gemeente se bestaan het dertien predikante die herderstaf hier geswaai. Met die eeufeesviering van die gemeente was dit di. W.T. Badenhorst (vanaf 1947) en J.D. Stulting (vanaf 1950). Medeleraarskap het eers vanaf 1946 op ’n vaste voet gekom toe die belydende lidmate meer as 1 800 getel het.

Afstigting, sending, VSB

In 1904 het Vanwyksdorp as gemeente afgestig. Die sendinggemeente is in 1861 gestig met Soar as naam en sentrum. Eerw. R.P. Botha was tydens die moedergemeente se eeufees die sendeling. Ook in die sendingveld het die kerkraad reeds vanaf 1908 ’n deel bygedra tot die salaris van ’n sendeling. Die plaaslike tak van die Vrouesendingbond het deur die geldelike steun van die kerkraad vanaf 1948 met georganiseerde maatskaplike dienste begin.

Kerklike geboue

Die gemeente het tydens die eerste 20 jaar van sy bestaan aanbid in ’n klein rietdakkerkie, maar dit het gou ontoereikende vir die groeiende gemeente geword. Dit is toe vervang deur die tweede kerk, ontwerp deur Carl Otto Hager, ’n Duitse boorling wat in Suid-Afrika die grootse eksponent van die neogotiese boukuns geword het. Die manier waarop die kerk opgerig is, is waarskynlik uniek omdat die nuwe bo-oor die toe nog bestaande ou kerkie gebou is.

Ladismith se ou NG kerk staan vandag nog, hoewel dit sedert 1942 nie meer die gemeente se kerkgebou is nie. Hans Fransen beskryf dit in Old Towns and Villages of the Cape as “Kaapse Gotiek op sy feestigste”.

Terwyl die bouwerk aan die veel groter Hager-kerk aan die gang was, het die gemeente nog Sondae in die ou kerkie byeengekom vir die erediens. Eers toe die nuwe kerk sy dak kry, is die ou kerk afgebreek en as ‘t ware uit die nuwe verwyder sodat die Hager-kerk se binneruimte voltooi kon word. Hager het die kerk so ontwerp dat die gespitste frontgewel ’n toring voorstel, sonder dat die gemeente met die koste van ’n ware toring belas is. Die eerste en die tweede kerk is geleë aan die bopunt van Kerkstraat vanwaar dit soos ’n middeleeuse katedraal oor die dorp waghou. Intussen het dit selfs as lusernskuur gedien, maar is intussen opgeknap en word sedertdien mooi in stand gehou.

Die tweede kerk het 70 jaar diens gedoen vandat dit in 1874 ingewy is, waarna die nuwe en teenswoordige kerk op 10 Oktober 1942 in gebruik geneem is. Dis meer sentraal geleë as die twee vorige kerke. Volgens die gemeente se inskrywing in Ons gemeentelike feesalbum is dit “‘n pragtige gebou en die akoestiek is uitstekend”. Die ou orrel van 1893 is oorgeplaas, en aan die begin van 1948 is dit gemoderniseer, geëlektrifiseer en van ’n nuwe speeltafel voorsien.

Die jaar 1951 was vir die gemeente ’n besonderse jaar. Nie alleen was dit die viering van sy eeufees nie, maar ook die inwyding van ’n doeltreffende kerksaal waaraan daar vir 45 jaar lank behoefte was.

Predikante

  • Dirk van Velden, 1854 tot 23 Junie 1878 (oorlede in die amp)
  • Johannes Wynand Louw, 6 Maart 1880 tot 9 Junie 1911 (oorlede in die amp)
  • Wouter De Vos de Wet, 20 Januarie 1912 tot 3 September 1914 (oorlede in die amp)
  • Jan Hendrik Malan, 9 Mei 1914 tot 1920 (aanvaar sy emeritaat; oorlede 18 Julie 1920)
  • David Jacobus Kriel, 2 April 1921 tot 1925 (aanvaar sy emeritaat)
  • Joachim Frederik Mentz, 16 Mei 1925 tot 1931
  • Jan Abraham Pienaar, 2 April 1932 – 13 Desember 1937 (aanvaar sy emeritaat)
  • Ignatius Chirstiaan Schutte (hulpprediker), 11 Augustus 1934 – 1938
  • Hermanus Jacobus Potgieter, 5 Maart 1938 tot 23 Desember 1941 (oorlede in die amp)
  • Frederic John Berning Malan, 23 Janusrie 1943 tot 1946
  • Jacobus Alwyn Greyling, 20 April 1946 tot 1956
  • Willem Thomas Badenhorst, 23 Augustus 1947 tot 1960, waarna Salisbury-Suid
  • Jan Daniël Stulting, 1950 tot 1969 (aanvaar sy emeritaat; sterf op Ladismith op 18 Januarie 1971)
  • Leon Skein, 1964 – 1965
  • Marthinus Beyers Brink, 21 Februarie 1970 tot 1973
  • Francois van Tonder, 1982 tot 2014 (waarna Karatara ná standplaasruiling)
  • D.M. Fourie, 2 Maart 2014 tot ? (gekom van Karatara ná standplaasruiling)
  • Jacobus Nicolaas (Kotie) Kritzinger (brugleraar) tot 12 Junie 2022
  • Hendrik Smal, 31 Julie 2022 tot hede