Gestig
Oktober 1891
Ring
Vredefort
Adres
Kerkstraat 5, Bothaville
Sluit in
Bothaville en distrik
Eerste predikant
C.J. Snyman (1893–1896)
Die NG Gemeente Bothaville is die moedergemeente op die gelyknamige dorp in die noordwes Vrystaat.
Bothaville-Noord het in 1960 afgestig en Meyerhof in 1975. In 1960, kort voor die Noord-gemeente se afstigting, het die moedergemeente 1 600 belydende en 1 000 dooplidmate gehad, 251 meer as die drie gemeentes se totaal in 2014.
Agtergrond
Tydens die tweede helfte van die 18de eeu was daar reeds erkende gemeentes op Klerksdorp, Kroonstad en Hoopstad. Weens die geweldige uitgestrektheid van dié gebied asook die ontoereikendheid van die destydse vervoermiddels het die behoefte aan ’n meer sentrale plek vir die beoefening van godsdienstige aktiwiteite ontstaan. Van die vooraanstaande inwoners uit die sentrale deel van die gebied het vergaderings gehou en eindelik besluit om die plaas Botharina van die heer T.L. Botha vir £7 000 aan te koop. Driehonderd erwe is uitgemeet en sommige verkoop om geld vir die bou van ’n kerk te bekom. Die plaaslike NG gemeente is in Oktober 1891 gestig met ds. C.J. Snyman as eerste leraar. Sy bediening het tot kort voor die uitbreek van die Tweede Vryheidsoorlog geduur. Die dorp Bothaville is eers in 1893 ná vertoë van die kerkraad gestig.
Die woonhuis van O.T. Carey op die hoek van Fontein- en Kerkstraat was die eerste pastorie, en dié gebou, sowel as die meeste van die dorp se ander geboue, is tydens die Tweede Vryheidsoorlog deur brand in puin gelê, maar die kerk, hoewel baie verniel, het behoue gebly. Ná ds. Snyman se vertrek het ds. Theophilus Christiaan Dönges, die vader van die latere kabinetsminster Eben Dönges, van 1896 tot 1903 hier waargeneem. Hy is opgevolg deur ds. C.H. Boshoff, wat tydens sy bediening op 10 Julie 1909 hier oorlede is. Dit was ’n swaar slag vir die gemeente toe hy sy eie lewe neem.
Ds. Krige se vrugbare bediening
Die gemeente was 18 maande lank vakant terwyl sewe vergeefse beroep uitgebring is. Eindelik het ds. J.J. Krige van die NG Gemeente Indwe begin 1911 die beroep aangeneem. Hy en sy gesin moes van Indwe af per trein na Kroonstad kom en vandaar met kar en perde na Bothaville vervoer word. Hulle huisraad is met ossewaens op Kroonstad gehaal. Hulle het toe met die Smaldeelpad gekom van Kroonstad af en is ongeveer 5 km buite die dorp op die Odendaalsrus-pad ontmoet. By die pastorie het die kinders hulle toegesing: “Bring my die ou, ou tyding.” Verskillende adresse is ter verwelkoming voorgelees, onder meer van die kerkraad en gemeente, die skool en die dorpsraad. Destyds was daar nog nie motors nie en so was ds. Krige soms amper heelweek op huisbesoek van die pastorie af weg. Sy salaris was £350 per jaar, maar hy moes sy eie kar en perde voorsien. In sy tyd is verenigings soos die CSV en Jongeliede-debatsvereniging gestig. Daar was nog geen saal beskikbaar nie en alle vergaderings moes gehou word in die skool, wat uit twee klaskamers bestaan het.
Bothaville se ou kerk was primitief met ’n grondvloer, familiebanke en ’n klein platform langs die preekstoel, waar die klein huisorrel gestaan het om die gemeente in sang te begelei. Mev. Krige was orreliste teen geen vergoeding nie en het ook die kore afgerig. Sy het die moedertak van die Oranje-Vrousendingbond op 12 April 1912 in die pastorie gestig, toe nege lede aansluit. Dié klein getal het dadelik aan die werk gespring en al was die inkomste klein weens die slegte gesindheid jeens die sending, is hulle nie ontmoedig nie. Mev. Krige het ook die KSK gestig, en wel op 15 Oktober 1912. Vanaf 1919 het mev. H.S. du Plessis mev. Krige tydens eredienste met die speel van die orrel gehelp.
Eerste ringsitting op Bothaville
Die eerste ringsitting is in April 1912 op Bothaville gehou. Destyds het dit as die Ring van Heilbron bekendgestaan. Benewens Heilbron en Bothaville was die ander gemeentes in die ring Kroonstad, Parys, Koppies, Vredefort, Odendaalsrus, Bultfontein en Hoopstad. Omstreeks 1916 is die Vrystaatse Kerk in vyf ringe verdeel: Noordelijke Ring (waarin Kroonstad die oudste gemeente was en waartoe Bothaville ook behoort het), Oostelijke Ring (Harrismith was die oudste gemeente), Westelijke Ring (Fauresmith was die oudste gemeente), Zuidelijke Ring Smithfield was die oudste gemeente) en Centrale Ring (Winburg was die oudste gemeente). Met die plaaslike ringsitting van 1912 moes die besoekende predikante weens gebrek aan huisvesting in die pastorie tuisgaan. Die ou kerk is ingerig vir ringsvergaderings en ’n groot tent is opgeslaan waar die moederkerk later gebou sou word. Spesiale dienste is gehou en ’n groot herlewing het onder die jong mense ontstaan. Hier het ds. C.R. Ferreira van Koppies en eerw. G.H. Veltman opgetree.
Kerkbou
Vroeg in 1918 is begin met die bou van die kerkgebou wat sowat £14 000 sou kos. Die hoeksteen is op 6 April 1918 deur ene ds. Radloff gelê, waarskynlik ds. F.G.T. Radloff, vroeër van Bloemfontein, Hoopstad en Krugersdorp, wat in 1914 sy emeritaat aanvaar het en op 4 Oktober 1928 oorlede is. Die argitekte was Frank Emley en Gerard Moerdyk. Die kerk sou ingewy word op 10 tot 12 Oktober 1919 en die programme was al gedruk, maar weens onvoorsiene omstandighede kon dit eers van 2 tot 4 April 1920 ingewy word. Die gemeente het op 28 Maart 1920 van die ou kerk afskeid geneem. Die orrel kon nie betyds afgelewer word nie en is by ’n latere geleentheid ingewy. Die susters van die gemeente, met ’n mooi bydrae van die Helpmekaar, het vir die geld gesorg.
Nadat ds. Krige die swaarkry van die verdeeldheid van die 1914-rebellie deurleef het asook die griepepidemie van 1918 toe 14 lidmate gesterf het, het hy in 1922 die beroep na die NG Gemeente Krugersdorp aangeneem. Daar sou hy tot sy dood op 29 Oktober 1936 bly. Hy en sy vrou is albei op Krugersdorp begrawe.
Latere predikante
Ná ’n kort tydjie het ds. Jacob Rabie die beroep na Bothaville aangeneem. Hy was voorheen predikant op Memel. Op Bothaville het hy net van 1922 tot 1924 gebly. In 1925 neem ds. P.J. Ebersohn die beroep hierheen aan en bly aan tot 1933. Onder sy bediening is die eerste welsynsvereniging op Bothaville, die Kindersorgvereniging, deur ene mnr. Bruins van die departement van arbeid gestig. Hierdie vereniging het saam met die kerk baie vir die minderbevoorregtes gedoen. Die volgende predikant was ds. G.D. Wessels wat die beroep in 1934 aangeneem het. In 1941 het die gemeenskap die 50-jarige bestaan van die kerk en dorp gevier.
Ds. Wessels het in 1942 na Heilbron vertrek en is in 1943 opgevolg deur ds. J.F. de Vos, wat egter die volgende jaar uit die NG Kerk getree het. Ds. Dirk Human het in 1945 hierheen gekom en vertrek in 1949 na Coligny. Mev. Human het die plaaslike Oranje-Vrouevereniging op 12 November 1945 gestig. Van 1948 tot 1951 was ds. J.M.C. van den berg die eerste medeleraar, maar vertrek na Skoonspruit in Wes-Transvaal. Ds. A.P. Louw was leraar van 1950 tot 1952 en neem toe die beroep na Vredefort aan. Sy opvolger was ds. Heyns van Heilbron wat hier gewerk het van 1952 tot 1965. Syne was die langste dienstermyn tot in daardie stadium. Ds. E.J. Lombard is in 1953 bevestig en het gebly tot 1960.
Saam het di. Heyns en Lombaard die kerk hernu. Dit het eers ’n rooi teëldak gehad, maar dit het so gelek dat besluit is om ’n sinkdak op te sit. Ook tydens hulle bediening is die kerksaal gebou.
Bothaville-Noord het op 13 Februarie 1960 afgestig. Ds. De Waal was die eerste leraar. Die nuwe gemeente se kerkgebou is van 8 tot 9 Junie 1963 ingewy. Ds. De Waal het tot 1964 gebly, toe hy ’n beroep na Hermanus aangeneem het. Op 25 Julie 1964 is ds. Greeff in die Noord-gemeente verwelkom.
In dié tyd het die moedergemeente ’n nuwe pastorie gebou en is die ou pastorie en sy grond aan die departement van onderwys oorgedra. Nadat die moedergemeente byna ’n jaar vakant was, het ds. Kemp van Warden die beroep aangeneem. (Geskryf deur Morne van Rooyen)
Predikante
- Christoffel Jacobus Snyman, 1893 tot 1896
- Theophilus Christiaan Dönges, 1896 tot 1903
- Christoffel Hendrik Boshoff, 1903 tot 1909 (oorlede in die amp)
- Jacobus Joubert Krige, 1911 tot 1922
- Jacob Rabie, 1922 tot 1924
- Petrus Johannes Ebersöhn, 1925 tot 1933 (gedemitteer)
- Gerhardus Daniel Wessels, 1934 tot 1942
- Jacob Francois de Vos, 1943 tot 1944 (tree uit die NG Kerk)
- Dirk Cornelis Hendrik Human, 1945 tot 1949
- Jan Mattheus Christiaan van den Berg, 1948 tot 1951
- Abraham Petrus Louw, 1950 tot 1952
- Johannes Eysele Lombaard, 1953 tot 1960
- Irenee Emilè Heyns, 1952 tot 1965
- Richard Cutler Heathcote Kemp, 1966 tot 1975 (waarna eerste leraar van die dogtergemeente Meyerhof)
- Philippus Arnoldus Griesel, 1976 – 1977 (aanvaar sy emeritaat; van 1978 tot 7 Augustus 1980 Bothaville-Noord, toe hy finaal emeriteer)